یکی از مهم‌ترین چالش های بیماران مبتلا به آرتروز زانو انتخاب روش درمانی موثر برای درمان می باشد عدم آگاهی بیماران از این قضیه در اغلب موارد باعث تحمیل هزینه های زیادی به بیماران می شود که اغلب هم بدون نتیجه می باشند.
توجه به نکات زیر می تواند به شما کمک می کند تا انتخاب صحیح را در روش درمانی موثر داشته باشید.
فهرست مطالب
انواع روش های درمانی آرتروز زانو
بطور کلی روش های درمانی آرتروز زانو به دو قسمت درمان های جراحی و درمان های غیر جراحی تقسیم می شوند.
درمان های غیر جراحی شامل درمان دارویی ، فیزیوتراپی و انواع تزریق های داخل مفصلی می باشد.
درمان جراحی هم شامل تعویض مفصل زانو می باشد.
در چه مواردی درمان های غیر جراحی توصیه می‌شود؟
- آرتروز خفیف تا متوسط: در کل درمان غیر جراحی فقط در موارد خفیف تا متوسط که با انحراف زانو همراهی ندارد موثر می باشد و در موارد آرتروز شدید و پیشرفته ، بخصوص در مواردی که با انحراف زانو (بصورت زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری) همراهی دارد ، باید درمان جراحی مد نظر قرار بگیرد و درمان های غیر جراحی در این موارد اثرات کوتاه مدت و زود گذر دارند.
- بیمارانی که علیرغم آرتروز و درد شدید زانو به هر علتی (مثل دیابت کنترل نشده، نارسایی قلبی ، نارسایی کلیوی و…) قادر به انجام جراحی نمی باشند.
توجه شود سن بالا و کهولت سن منعی برای تعویض مفصل زانو نیست و باید در نظر داشت که تعویض مفصل زانو معمولا زیر ۵۵ سال انجام نمیشود.
چه نوع درمان غیرجراحی را انتخاب کنیم؟
نوع درمان غیر جراحی باید براساس نظر پزشک و شرایط بیمار بگونه ای مطرح شود که علیرغم بیشترین تاثیر با کمترین عارضه برای بیمار همراه باشد. با توجه به اینکه اکثر قریب به اتفاق بیماران مبتلا به آرتروز مسن بوده و همزمان دارای مشکلاتی مثل دیابت و فشار خون و.. هستند و داروهای مختلفی مصرف می‌کنند، انتخاب روش درمانی مناسب که با درمان سایر بیماری‌های بیمار تداخل نداشته باشد می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد و ممکن است شامل تنها یک روش درمانی (مثل تزریق داخل مفصلی) و یا ترکیبی از روش‌ها (مثل تزریق داخل مفصلی همراه با فیزیوتراپی و..) باشد.
انواع رایج تزریق داخل مفصلی و نکات انتخاب:
- کورتون: کاهش سریع درد و التهاب؛ محدودیت: برای بیماران دیابتی/فشارخونیِ کنترل‌نشده مناسب نیست؛ تعداد تزریق معمولاً حداکثر ۳ نوبت در سال.
- ژل هیالورونیک (ویسکوساپلمنت): روان‌سازی حرکت مفصل؛ اثر تدریجی، پاسخ فردی متغیر.
- PRP (پی‌آرپی): غنی از پلاکت/فاکتور رشد؛ نیاز به قطع برخی داروهای ضدانعقاد قبل از انجام.
- ارتوکین‌تراپی (ACS): سرم اتولوگ غنی از آنتاگونیست IL-1؛ زمان آماده‌سازی طولانی‌تر، هزینه بیشتر.
- سلول‌درمانی/اگزوزوم‌تراپی: در دست بررسی؛ پروتکل‌ها و نتایج ناهمگون—صرفاً در مراکز مجاز و با تشخیص پزشک.
نمونهٔ تصمیم‌گیری:
- بیمار دیابتی کنترل‌نشده → پرهیز از کورتون؛ بررسی ژل/گزینه‌های دیگر.
- بیمار مصرف‌کنندهٔ ضدانعقاد → پرهیز از PRP/ارتوکین؛ ترجیح ژل یا کورتون (با هماهنگی پزشک معالج).
- بیمار با انحراف واضح زانو (پرانتزی/ضربدری) → درمان‌های تزریقی اثر کوتاهمدت داشته و جراحی مدنظر قرار گیرد.
در چه مواردی درمان جراحی توصیه می‌شود؟
- آرتروز شدید همراه با درد و محدودیت حرکتی: همانطور که قبلا گفته شد درمان های غیر جراحی در آرتروز شدید چندان موثر نمی باشند و بیشتر اثر تسکینی دارند تا درمان قطعی.
- آرتروز زانو همراه با انحراف شدید زانو به‌صورت ژنوواروم (زانوی پرانتزی) یا ژنووالگوم: عدم درمان به موقع بیمار در این موارد نه تنها باعث آسیب بیشتر خود زانو می‌شود بلکه باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیر به ستون فقرات، مفصل لگن و مچ پا می‌شود.
راهنمای عملی انتخاب (گام‌به‌گام)
- تشخیص مرحله آرتروز با رادیوگرافی ایستاده و معاینه.
- اگر خفیف/متوسط و بدون انحراف:
- اصلاح سبک‌زندگی (کاهش وزن، تمرین تقویتی)،
- فیزیوتراپی،
- انتخاب تزریق مناسب بر اساس بیماری‌های همراه و داروها.
- اگر شدید یا انحراف واضح یا درد مقاوم به درمان‌ها:
- ارجاع برای بررسی تعویض مفصل زانو.
- در همه حالات: کنترل دیابت/فشارخون، ترک سیگار، و برنامهٔ تقویت عضلات برای بهبود نتیجه.
جمع‌بندی
درمان آرتروز زانو به شدت بیماری، راستای اندام، بیماری‌های همراه و اهداف شما بستگی دارد.
- اگر آرتروز خفیف تا متوسط است و انحراف واضحی ندارید → غیرجراحی (فیزیوتراپی، اصلاح سبک‌زندگی و تزریق مناسب) معمولاً انتخاب اول است.
- اگر درد شدید و مقاوم دارید، عملکردتان افت کرده یا انحراف زانو وجود دارد → جراحی تعویض مفصل زانو گزینه‌ی منطقی‌تر و بادوام‌تر است.
هدف، کاهش هزینه‌های بی‌نتیجه و رسیدن به بهترین نتیجه‌ی بالینی با انتخاب درمان صحیح است.
این مطلب آموزشی است و جایگزین توصیهٔ مستقیم پزشک نیست. تصمیم نهایی را با پزشک متخصص و بر پایه معاینه و تصویر برداری بگیرید.
سوالات متداول
آیا تزریق می‌تواند جای جراحی را بگیرد؟
در آرتروز خفیف تا متوسط (بدون انحراف واضح) ممکن است علائم را کنترل کند؛ در آرتروز شدید معمولاً موقتی است و جراحی نتیجه‌بخش‌تر است.
چند بار میتوان تزریق کرد؟
برای کورتون معمولاً بیش از ۳ نوبت در سال توصیه نمیشود. سایر تزریقها بر اساس پروتکل مرکز/پزشک تعیین میشوند.
کدام تزریق برای من مناسب‌تر است؟
بسته به سن، مرحله آرتروز، داروهای مصرفی (مثل ضدانعقاد)، بیماری‌های همراه (دیابت/فشارخون) و اهداف درمان—انتخاب باید فردمحور باشد.
آیا سن بالا مانع جراحی است؟
خیر. سن بالا بهتنهایی منع نیست؛ ملاک اصلی، وضعیت عمومی و ارزیابی قلبی–بیهوشی است. معمولاً تعویض مفصل زیر ۵۵ سال انجام نمیشود مگر شرایط خاص.
اگر انحراف زانو داشته باشم، تزریق کمک میکند؟
ممکن است در کوتاهمدت علائم را کم کند، اما مسئلهٔ اصلیِ بارگذاری باقی میماند و اغلب نیاز به جراحی وجود دارد.
بعد از تزریق چه مراقبتهایی لازم است؟
استراحت نسبی ۲۴–۴۸ ساعته، پرهیز از فعالیتهای پرفشار، یخ/کمپرس عنداللزوم و پیگیری با پزشک در صورت درد شدید یا تورم پایدار.
بدون نظر