عمل ریویژن تعویض مفصل زانو (Knee Replacement Revision Surgery) به معنی جراحی مجدد روی پروتز مفصل زانو یا لگن است که قبلاً تعویض شده بوده اما به دلایلی دیگر عملکرد مناسبی ندارد یا دچار مشکل شده است.
در این عمل، جراح بخشی یا کل پروتز (مفصل مصنوعی) قرار داده‌شده در جراحی اولیه را خارج کرده و با پروتز جدید جایگزین می‌کند. این جراحی معمولاً پیچیده‌تر و چالش‌برانگیزتر از تعویض مفصل اولیه است و در اغلب موارد به پروتزهای پیچیده‌تر و گران‌تر نیاز دارد؛ گاهی فقط در مراکز بسیار مجهز و توسط جراحان باتجربه قابل انجام است.
فهرست مطالب
در چه مواردی ریویژن لازم میشود؟ (متن شما – بدون کاهش)
- شل شدن یا ساییدگی پروتز:
با گذشت زمان، پروتز ممکن است از استخوان جدا شود. معمولاً ۱۵–۲۰ سال بعد از عمل اولیه ممکن است این مشکل پیش آید. به همین خاطر معمولاً عمل تعویض مفصل زانو بعد از ۵۵ سالگی توصیه میشود و تنها در موارد خاص قبل از ۵۵ سالگی انجام میشود. کاهش وزن بیمار و تقویت عضلات و پرهیز از انجام برخی از فعالیت‌های ورزشی نامناسب باعث افزایش عمر پروتزها میشود.
توجه شود برخلاف تعویض مفصل زانو، تعویض مفصل لگن در سنین پایین هم به‌صورت روتین انجام میشود چون عمل ریویژن لگن در بسیاری از موارد در طول زندگی بیمار دو تا سه نوبت قابل انجام است، ولی ریویژن زانو به علت ناکافی بودن بافت استخوانی غالباً به شکل مکرر قابل انجام نیست و با عوارض بیشتری همراه است. - عفونت پروتز مفصل زانو:
جدی‌ترین و چالش‌برانگیزترین عارضه تعویض مفصل زانو است و در ۵ تا ۱۰ درصد بیماران ممکن است اتفاق بیفتد. این عارضه ممکن است نیاز به خارج کردن کامل پروتز، شستشوی مفصل، گذاشتن اسپیسر سیمانی آنتی‌بیوتیک‌دار و سپس جایگزینی با پروتز جدید داشته باشد.
دیابت، چاقی، عدم تحرک بعد از جراحی، مصرف کورتون و مراقبت نامناسب از زخم از علل مهم عفونت هستند. - شکستگی اطراف مفصل مصنوعی:
شکستگی استخوان در اطراف پروتز می‌تواند پایداری آن را از بین ببرد و نیاز به خارجسازی پروتز و جایگذاری پروتز دیگر داشته باشد. افزایش وزن، پوکی استخوان و ضعف شدید عضلات احتمال این شکستگی‌ها را بالا می‌برند. - نارسایی عملکرد پروتز:
اگر زانو بعد از جراحی هنوز دردناک، ناپایدار یا دچار محدودیت حرکت باشد، ممکن است به ریویژن نیاز باشد. علت می‌تواند انتخاب نادرست نوع پروتز، ضعف شدید عضلات، وزن زیاد بیمار و مهم‌تر از همه انتخاب نادرست بیمار باشد؛ البته این عارضه نادِر است. - فرسودگی لایه پلیاتیلن:
سایش قسمت پلی‌اتیلنی بین دو سطح مفصلی بعد از چند سال ممکن است باعث التهاب یا تخریب استخوان اطراف پروتز شود. در صورت تشخیص زودهنگام با عمل تعویض پلیاتیلن قابل درمان است؛ ولی تشخیص دیرهنگام می‌تواند به دفکت استخوانی شدید و نیاز به جراحی بزرگ و پرعارضه منجر شود. - دررفتگی یا ناپایداری مفصل:
در تعویض مفصل لگن، دررفتگی ممکن است به‌دنبال ضعف عضلات یا تکنیک اشتباه جراحی رخ دهد؛ در تعویض مفصل زانو، دررفتگی معمولاً فقط با تروماهای شدید دیده میشود.
شایعترین علل ناپایداری: ضعف عضلات، انتخاب نادرست پروتز، مشکلات تکنیک جراحی و تنگی شدید کانال نخاعی.
چرا ریویژن پیچیده‌تر از عمل اولیه است؟
- کمبود استخوان (Bone Loss) و نیاز به آگمنت‌ها/کیج‌ها/استم‌های بلند
- چسبندگی و تغییرات بافت نرم پس از عمل قبلی
- زمان عمل طولانی‌تر، خونریزی بیشتر و گاهی مراحل دوگانه (به‌ویژه در عفونت)
- نیاز به ایمپلنت‌های کانسترِین/هینج در موارد ناپایداری شدید
مراحل کلی ارزیابی و درمان در ریویژن
- ارزیابی دقیق علت مشکل: معاینه، رادیوگرافی Weight-Bearing، CT/MRI در صورت نیاز.
- عفونت: آزمایش خون (CRP/ESR)، آسپیراسیون مفصل و کِشت در موارد مشکوک.
- برنامه جراحی:
- یک‌مرحله‌ای (در نبود عفونت یا عفونت کنترل‌شده خاص)
- دو‌مرحله‌ای با اسپیسر آنتیبیوتیکی و آنتیبیوتیک سیستمیک، سپس تعویض قطعی
- توانبخشی پس از عمل: تحرک زودرس، کنترل درد، بازآموزی الگوهای حرکتی و تقویت عضلات.
نکته: اعداد و پروتکل‌ها بسته به مرکز، جراح و شرایط بیمار متفاوت‌اند و باید فردمحور تصمیم‌گیری شود.
تفاوت‌های کلیدی ریویژن لگن و زانو (خلاصه)
- لگن: امکان انجام ریویژن‌های متعدد در طول عمر بیمار بیشتر است.
- زانو: به‌دلیل الگوی بارگذاری و نیاز به پایداری لیگامانی، ریویژن‌های مکرر مشکل‌تر و با ریسک و محدودیت بیشتری همراه‌اند.
راه‌های کاهش احتمال نیاز به ریویژن بعد از عمل اولیه
- کنترل وزن و تقویت عضلات اطراف مفصل
- کنترل دیابت و پرهیز از سیگار/کورتونِ غیرضروری
- پرهیز از تروما و فعالیت‌های پرفشار یا پیچشی نامناسب
- پیگیری‌های دوره‌ای برای تشخیص زودهنگام سایش پلیاتیلن یا شل‌شدن
نتیجه‌گیری کلی
شایعترین عللی که باعث رویژن و نیاز به عمل مجدد بعد از تعویض مفصل زانو یا لگن میشود عفونت و شکستگی می‌باشد که گرچه شایع نمی‌باشند ولی در برخی از موارد چه برای بیمار و چه برای پزشک می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. عمل جراحی تعویض مفصل اگر به‌موقع و قبل از اینکه عوارض طولانی‌مدت آرتروز مثل ضعف شدید عضلات، افزایش وزن بهخاطر بی‌تحرکی و کهولت سن و زمین‌گیر شدن مریض رخ دهد انجام شود، تا حد بسیار زیادی میزان عوارض تعویض مفصل زانو و نیاز به عمل ریویژن را کاهش می‌دهد.
یادآوری مهم: این مطلب آموزشی است و جایگزین توصیهٔ مستقیم پزشک شما نیست. تصمیم‌گیری نهایی باید با بررسی‌های تکمیلی و نظر جراح ارتوپدی انجام شود.
سوالات متداول
تفاوت تعویض مفصل اولیه با ریویژن چیست؟
در ریویژن، پروتز قبلی برداشته و با ایمپلنت جدید (گاهی با استم/آگمنت) جایگزین میشود؛ معمولاً پیچیده‌تر، طولانی‌تر و پرهزینه‌تر است.
آیا همیشه کل پروتز تعویض میشود؟
نه؛ بسته به مشکل، ممکن است فقط بخشی (مثلاً پلیاتیلن) تعویض شود.
عفونت چگونه درمان میشود؟
معمولاً با خارجسازی پروتز، اسپیسر آنتیبیوتیکی و آنتیبیوتیک سیستمیک؛ سپس در مرحله بعدی تعویض قطعی انجام میشود (یا در موارد خاص تکمرحلهای).
مدت نقاهت بعد از ریویژن چقدر است؟
متغیر است و به علت ریویژن، نوع ایمپلنت و وضعیت عضلات بستگی دارد؛ توانبخشی نقش کلیدی دارد.
آیا ریویژن زانو چندبار قابل انجام است؟
در مقایسه با لگن، محدودتر است؛ کمبود استخوان و نیاز به پایداری لیگامانی موانع اصلیاند.
هزینه ریویژن نسبت به عمل اولیه چطور است؟
بهطور معمول بیشتر است؛ بهخاطر پیچیدگی، زمان اتاق عمل، مصرف تجهیزات و نوع پروتز.
چه زمانی باید فوراً مراجعه کنم؟
تب، قرمزی/ترشح زخم، درد شدید ناگهانی، تغییر شکل یا ناتوانی در تحمل وزن—ممکن است نشانه عفونت یا شکستگی باشد.
آیا تقویت عضلات قبل از ریویژن هم لازم است؟
بله؛ Prehab به بهبود پایداری، کاهش درد و تسریع برگشت به فعالیت کمک می‌کند.
بدون نظر