ارزیابی‌های و اقدامات قبل از جراحی تعویض مفصل زانو

موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو فقط به «روز عمل» وابسته نیست؛ آماده‌سازی قبل از عمل ریسک‌ها را کاهش می‌دهد و دوران نقاهت را کوتاه‌تر می‌کند. در این راهنما، موارد ضروری قبل از جراحی را به‌صورت روشن و کاربردی مرور می‌کنیم.

۱) تصویربرداری ضروری: عکس راستای زانو در حالت ایستاده

• حتماً عکس راستای اندام تحتانی (Weight-Bearing/Standing) تهیه شود تا جراح بتواند درباره اصل جراحی، نوع و تکنیک با قطعیت تصمیم بگیرد.
• در صورت نیاز، رادیوگرافی‌های تکمیلی یا CT/سری نماهای خاص هم ممکن است درخواست شود—اما پایه، عکس ایستاده است.

۲) ارزیابی قلب و بیهوشی

• بیماران سالمند یا با سابقه خانوادگی/شخصی مشکلات قلبی باید پیش از عمل توسط متخصص قلب ارزیابی شوند.
• بسته به نظر تیم درمان، نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرافی و آزمایش‌های لازم انجام می‌شود تا ریسک بیهوشی به‌درستی سنجیده شود.

۳) غربالگری کمردرد و علائم عصبی

• در صورت کمردرد یا علائم تیرکشنده به پا، MRI و نوار عصب و عضله (EMG/NCS) کمک می‌کند منبع درد (کمر یا زانو) را روشن کنیم تا پس از جراحی غافلگیر نشویم و تصمیم درست بگیریم.

۴) مدیریت وزن: شرط مهم کاندیداتوری

• بیماران با BMI بالاتر از ۴۰ معمولاً کاندید مناسب جراحی نیستند تا زمانی‌که کاهش وزن اولیه انجام شود.
• کاهش وزن علاوه بر کم‌کردن ریسک‌های بیهوشی و عفونت، به توان حرکتی بهتر پس از عمل کمک می‌کند. در موارد خاص، مشاوره تغذیه یا ارجاع برای برنامه‌های تخصصی کاهش وزن توصیه می‌شود.

۵) دیابت: کنترل قند خون

• برای بیماران دیابتی، کنترل قند حیاتی است. طبق پروتکل ذکرشده، A1C زیر ۸ برای پیشنهاد جراحی توصیه می‌شود.
• قند کنترل‌نشده خطر تاخیر در ترمیم زخم و عفونت را بالا می‌برد؛ پیش از عمل، برنامه تثبیت قند با پزشک تنظیم شود.

۶) قدرت عضلات و “پری‌هب” (تمرین پیش از عمل)

• اگر بیمار ضعف عضلانی شدید دارد، جراحی توصیه نمی‌شود تا زمانی که با تمرینات هدفمند (چهارسر ران، همسترینگ، سرینی، عضلات مرکزی) قدرت به حد قابل‌قبول برسد.
• Prehab (فیزیوتراپی پیش از عمل) باعث راه‌افتادن سریع‌تر و نتیجه بهتر بعد از جراحی می‌شود.

۷) موارد تکمیلی مهم (پیشنهادی)

• داروها: فهرست داروهای رقیق‌کننده خون، ضدپلاتلت، گیاهی/مکمل‌ها را با جراح و بیهوشی هماهنگ کنید. زمان قطع/ادامه هرکدام بر اساس پرونده پزشکی تعیین می‌شود.
• پیشگیری از عفونت: ارزیابی دندان، ادرار و پوست؛ درمان هرگونه عفونت فعال قبل از عمل.
• ترک سیگار/قلیان: چند هفته قبل از عمل—برای کاهش عوارض ریوی و بهبود زخم.
• بررسی کم‌خونی و تغذیه: اصلاح کم‌خونی، پروتئین کافی، ویتامین D و سایر کمبودها در صورت نیاز.
• آماده‌سازی منزل: حذف موانع زمین‌گیرکن، نصب میله کمکی، آماده‌کردن واکِر/عصا، صندلی توالت بلندتر، کفش ضدلغزش.
• برنامه‌ریزی روز عمل: مدارک، جواب آزمایش‌ها/تصویربرداری، لیست داروها، فرد همراه، و هماهنگی ترخیص.

چک‌لیست سریع قبل از عمل

• عکس راستای زانو در حالت ایستاده
• ارزیابی قلب (در سالمندان/سابقه قلبی)
• MRI و EMG/NCS در صورت کمردرد/علائم عصبی
• رسیدن به BMI < 40
• A1C < 8 برای بیماران دیابتی
• برنامه Prehab و تقویت عضلات
• مرور داروها و مدیریت رقیق‌کننده‌ها
• غربالگری و درمان عفونت‌های فعال
• ترک سیگار/قلیان و بهبود تغذیه
• آماده‌سازی منزل و وسایل کمکی

و در آخر

پیش‌شرط‌های موفقیت در تعویض مفصل زانو شامل تصویربرداری ایستاده، ارزیابی قلب (در موارد لازم)، تشخیص افتراقی کمردرد با MRI/EMG، مدیریت وزن (BMI<40)، کنترل دیابت (A1C<8) و تقویت عضلات است. با رعایت این موارد و آماده‌سازی منزل و دارویی، ریسک‌ها کم و مسیر بهبودی هموارتر می‌شود.

این مطلب صرفاً آموزشی است و جایگزین توصیهٔ مستقیم پزشک شما نیست. تصمیم نهایی باید با نظر جراح و تیم بیهوشی گرفته شود.

سوالات متداول اقدامات و ارزیابی قبل از جراحی تعویض مفصل زانو